Wstęp.

Instalacja i konfiguracja.

Opis środowiska.

Po pomyślnie przeprowadzonej instalacji i uruchomieniu naszym oczom ukazuje się zbliżone swoim wyglądem i układem do innych IDE środowisko pracy. Najważniejsze okno - edycji plików, możemy dowolnie dzielić i rozmieszczać pliki z kodem źródłowym w pionie i poziomie, przenosząc je po prostu za pomocą myszki w docelowe miejsce (edytor pokazuje na bieżąco, w którym miejscu pojawi się okno po zwolnieniu przycisku myszki).

Z poziomu menu głównego ("Tools"->"Options") otrzymujemy dostęp do rozbudowanych możliwości konfiguracyjnych NetBeans. Możemy dostosować praktycznie każdy element składający się na środowisko i edytor kodu (kolorowanie składni, czcionka, tabulacja, ścieżki inkludowania plików itp.). Po skonfigurowaniu IDE zgodnie z naszymi potrzebami i oczekiwaniami pora przystąpić do pracy. Po wybraniu "File"->"New project" ukazuje się nam kreator nowego projektu - podajemy nazwę naszego projektu, ścieżkę do folderu z plikami źródłowymi (możemy wybrać folder zawierający już takie pliki) i ustawieniu kodowania zatwierdzamy nasz wybór i zabieramy się do pracy.

NetBeans 6.5 z punktu widzenia programisty PHP.

W tym momencie NetBeans 6.5 ukazuje swoje nowe oblicze jako potężne narzędzie wspierające tworzenie kodu PHP. Jeśli w opcjach edytora wybraliśmy funkcję uzupełniania i podpowiadania składni, będziemy mile zaskoczeni możliwościami, jakie daje pod tym względem recenzowane środowisko. Posiada ono wbudowaną pomoc kontekstową dla PHP, HTML, CSS oraz JavaScript, opcję automatycznego domykania nawiasów i tagów HTML, podświetlania par nawiasów, zarówno okrągłych, jak i klamrowych. Pasujące do siebie pary znaczników HTML pdświetlane są na żółto, jeśli NetBeans nie odnajdzie pasującego znacznika zamykającego, podświetla znacznik otwierający na czerwono. Do każdego znacznika czy też funkcji PHP wyświetlana jest w osobnym oknie pomoc, prezentująca podstawową składnię i opis. Pomoc kontekstowa automatycznie dopasowuje listę prezentowanych możliwości do tego, co aktualnie wpisaliśmy (przykładowo, po otwarciu nawiasu "<" wyświetla się kompletna lista znaczników HTML, która po wpisaniu przez nas "<p" skraca się do tych elementów, które rozpoczynają się taką kombinacją znaków).

Pomoc jest również dostępna w każdej chwili po najechaniu kursorem np. na nazwę funkcji i wciśnięciu kombinacji klawiszy [CTRL]+[Spacja]. W zależności od miejsca, w którym umieśćiliśmy kursor, lista pomocy rozwijana jest z uwzględnieniem wszystkich elementów pasujących do poszukiwanego wzorca od początku zaznaczonej frazy do kursora (w przykładzie zaprezentowałem działanie opisywanej funkcjonalności dla frazy 'array'):

Jeśli w tworzonym kodzie stosujemy komentarze zgodne ze składnią PHPDoc, taka pomoc kontekstowa będzie dostępna również dla wszystkich naszych zmiennych, funkcji, klas, metod i właściwości, niezmiernie ułatwiając pracę nad rozbudowanymi projektami:

Identyczny mechanizm funkcjonuje dla HTML, CSS i JavaScript:

Wszystkie błędy składniowe są zawczasu sygnalizowane i odpowiednio podświetlane, wraz z krótką informacją o nim. Jednak poza błędami składni, które są względnie łatwe do zdiagnozowania i usunięcia, prawdziwą bolączką są błędy logiczne. NetBeans, dzięki wbudowanemu wsparciu dla debbugera xdebug, pozwala na szczegółowe śledzenie wykonywania skryptu, podgląd aktualnych wartości zmiennych włącznie z tablicami i ich poszczególnymi elementami, ustawianiu punktów przerwania wykonywania (tzw. breakpoints) w interesujących nas miejscach - jednym słowem udostępnia w pełni funkcjonalne środowisko debuggowania (odpluskwiania) aplikacji.

Współpraca z systemami kontroli wersji.

Do mocnych stron środowiska należą rozbudowane możliwości współpracy z systemami kontroli wersji Subversion (SVN), CVS oraz Mercurial. Dostęp do tych funkcji wymaga zainstalowanie odpowiedniego programu na naszym komputerze, jeśli chcemy z niego korzystać. W przypadku, gdy chcemy utworzyć projekt z repozytorium, wystarczy wskazać ścieżkę do niego, a następnie dokonać operacji "Initial import". NetBeans automatycznie utworzy projekt i od tego momentu mamy pełną kontrolę nad operacjami dokonywanymi przy użyciu standardowych poleceń UPDATE, COMMIT itp. W oknie edytora program bardzo czytelnie informuje nas o fakcie pojawienia się w projekcie nowego pliku (jego nazwa na karcie będzie w kolorze zielonym oraz oznaczona tagiem [new]), czy też o modyfikacji (nazwa zmieni kolor na niebieski i dołączony zostanie tag [modified]. Wszelkie zmiany w kodzie oznaczone są kolorowymi znacznikami obok numerów linii, pokazujących, czy dana linijka kodu została dodana/zmodyfikowana bądź usunięta (po najechaniu kursorem na taki znacznik możemy "podejrzeć", co znajdowało się w niej przed zmianą bądź też co zostało usunięte). W każdej chwili mamy możliwość uruchomić polecenie "Diff", które w osobnym oknie przedstawia nam porównanie aktualnej oraz wybranej z wcześniejszych rewizji wersji pliku wraz z kolorową reprezentacją zmodyfikowanych fragmentów. Oczywiście możemy przywrócić wcześniejszą wersję, jeśli zajdzie taka konieczność.

Dla tych, którzy nie chcą bądź nie potrzebują korzystać z systemów kontroli wersji, w każdej chwili dostępna jest ich uproszczona wersja - opcja "Local history". Zapamiętuje ona (domyślnie 10 ostatnich, wartość tę można ustawić w opcjach konfiguracji środowiska) wersji pliku pomiędzy kolejnymi operacjami "Save". Także tutaj pomocne może okazać się polecenie "Diff", które na zasadzie opisanej powyżej przedstawi wszystkie zmiany dokonywane w pliku.

Przyszłość.

NetBeans dostępne jest jako projekt objęty licencjami Common Development and Distribution License (CDDL) oraz GNU General Public License. Jak na darmowe oprogramowanie bez żadnych ograniczeń w zakresie jego wykorzystania środowisko to staje się powoli poważnym graczem wśród IDE wykorzystywanych przez programistów PHP. Mnogość oferowanych funkcji, możliwość rozszerzania funkcjonalności poprzez instalację dodatkowych plugin'ów, ciągłe rozwijanie projektu (w czerwcu według informacji podanej na stronie http://netbeans.org czeka nas premiera wersji 6.7) - to cechy, które pozwalają wierzyć w powstanie w najbliższej przyszłości potężnego, przyjaznego programiście, prawdziwego nie tylko z nazwy Zintegrowanego Środowiska Programistycznego dla PHP.

Podsumowanie.

Plusy:

• bardzo rozbudowane funkcje związane z tworzeniem i zarządzaniem projektami PHP
• bardzo rozbudowana i funkcjonalnie zorganizowana pomoc kontekstowa i wbudowana dokumentacja dla PHP, HTML, JS, CSS
• stabilne i szybkie działanie, niewielkie zapotrzebowanie na zasoby, jak na aplikację napisaną w Javie (środowisko używane/testowane na komputerze Acer Aspire wyposażonym w procesor CeleronM 1,73MHz oraz 1GB RAM; system operacyjny: Debian 5 Lenny)
• darmowy, dostępny zarówno dla systemów Linuks, jak i Windows

Minusy:

• brak polskiej wersji językowej
• wymaga zainstalowanego środowiska uruchomieniowego Javy